de woorden.nl

Beste Fred,
Het is alweer eeen tijdje geleden dat je de speech voor de Prins van Oranje voor de uitreiking van de Heinekenprijzen hebt geschreven. Ik wil je nog graag hartelijk danken voor je snelle en vakkundige werk. De speech is helemaal goedgekeurd en vertaald en de Prins heeft helemaal niets meer aan de inhoud veranderd. Nogmaals heel erg bedankt!
Als we in 2010 tijdig weten dat wij de speech weer moeten aanleveren (áls de PvO de prijzen weer uitreikt), zullen wij jou zeker weer inschakelen.
Met vriendelijke groet,

Distinguished laureates,
Excellencies, ladies and gentlemen,

Om te beginnen wil ik de laureaten van vandaag bijzonder hartelijk gelukwensen met de toekenning van de prestigieuze Heineken-prijs. En bovendien wil ik graag mijn grote respect uiten voor mevrouw Charlene De Carvalho-Heineken, en haar danken voor de wijze waarop zij haar vader’s initiatief, inmiddels uitgegroeid tot een internationaal hoog gewaardeerde traditie, weet voort te zetten.

De dr. A. H. Heinekenprijzen worden uitgereikt aan wetenschappers en kunstenaars die ‘outstanding’ zijn, en een ‘source of inspiration to others’. Vaak creatieve enkelingen, die nieuwe perspectieven weten te bieden, onverwachte doorbraken realiseren en nieuwe wegen openen die anderen weer kunnen bewandelen.

De wereld heeft wetenschappelijke ‘excellents’ als onze laureaten hard nodig bij het oplossen van een breed scala aan politieke, maatschappelijke, ecologische en menselijke kwesties. En gelukkig wordt het appèl dat de wereld op de wetenschap en haar beoefenaren doet, niet genegeerd.

Toch wil ik hier niet in de eerste plaats stilstaan bij het waardevolle resultaat van al die wetenschappelijke inspanning - bij het wetenschappelijke product en de toepassingen daarvan - maar bij het wetenschappelijke proces.

De Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen koos ter gelegenheid van haar tweehonderjarig bestaan het thema: ‘De magie van wetenschap’.
Daarmee wordt de schijnwerper gericht op een fenomeen dat vaak wordt gevoeld maar zelden benoemd.
De magie van wetenschap. Wat is dat precies?
Allereerst is het een intrigerende paradox. Want heeft wetenschap niet juist ten doel om natuurverschijnselen van hun magie te ontdoen? Om het onbekende letterlijk te ‘ontdekken’?

Zeker. En juist die ambitie, om de werkelijkheid of delen daarvan te verklaren, wordt door velen als iets magisch ervaren.

De wetenschapper die de kunst verstaat om stil te staan bij de meest simpele vragen.
Waarom is iets zo? Waarom werkt iets zoals het werkt? Wat zou er gebeuren als je dit of dat doet?  Het vermogen je te kunnen verwonderen, zoals kinderen vol verbazing kunnen kijken naar een stofje in de wind, dat is magie.

Ook de uitdaging die in wetenschappelijk onderzoek besloten ligt, het avontuur dat elke wetenschappelijke zoektocht kenmerkt, en de ongrijpbare, soms toevallige wijze waarop nieuwe inzichten tot stand komen, hebben magische elementen.

En dan is daar nog de magie van de individu versus de groep. Als geen ander kunnen wetenschappers excelleren en genieten in hun isolement, en als geen ander hebben zij de behoefte hun bevindingen te delen met geestverwanten en collega’s. Of zoals de heer Van Oostrom, oud-president van deze Academie, het uitdrukte: “Goochelen in groepsverband, dat is voor mij de magie van wetenschap”.

Ik realiseer me ten volle dat wetenschapsbeoefening niet altijd een sprookje is. Ik weet dat wetenschappelijk onderzoek soms ook bittere noodzaak is, zeker wanneer een ongeduldige wereld wacht op resultaten en de toepassingen daarvan.

Ook ben ik mij bewust van het feit dat vrije wetenschapsbeoefening een belangrijke voorwaarde is om de magie van wetenschap ten volle te kunnen ervaren. Zoals een vrije kunstbeoefening voorwaarde is tot het exploreren van nieuwe artistieke richtingen.

Niettemin deel ik het streven van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen om de magie van wetenschap te onderstrepen. Het kan voor velen de reden zijn om wetenschap te gaan beoefenen. Of zich anderszins voor wetenschap te gaan interesseren.

Juist deze ‘touch of magic’ kan wetenschap spannend en aantrekkelijk maken, ook in de ogen van jongere generaties die nu misschien nog geneigd zijn om wetenschap als saai of droog af te schrijven. Deze focus op het magische element kan de wetenschap verrijken en voor de toekomst een geweldige stimulans geven.

Wetenschap maakt het niet waarneembare waarneembaar, het onbegrijpelijke begrijpelijk, het onbenoembare benoembaar en het onverklaarbare verklaarbaar.
Zij ontdoet de werkelijkheid van magische dimensies, en creëert daarmee haar eigen magie.

Dat fascinerende geheel, deze mengeling van intuïtieve creativiteit en empirische nauwgezetheid, van simpele verwondering en scherpe intelligentie, van magisch proces en outstanding product, wordt hier vandaag in de persoon van de laureaten geëerd.

Het is vandiaag al weer de vierde keer dat ik de eer heb om de Heinekenprijzen ut te reiken aan een elite van excellente wetenschappers en een al even excellente Nederlandse kunstenares.

Natuurlijk zijn deze prijzen in de eerste plaats de kroon op een ‘outstanding’ prestatie. Maar ik hoop dat ze ook een bron van inspiratie zullen zijn voor al diegenen die bezig zijn hun weg in of naar de wetenschap te vinden. En die nog geloven in een belangrijke vorm van magie: de magie van wetenschap.

Dank u wel.

Distinguished laureates,
Excellencies, ladies and gentlemen,

I would like to start by warmly congratulating today’s laureates on the award of the prestigious Heineken Prize. I would also like to express my great respect to Mrs Charlene De Carvalho-Heineken, and thank her for the way in which she has continued the tradition started by her father, which now enjoys great international acclaim.

The Dr. A.H. Heineken Prizes are awarded to scientists and artists who are – I quote – “outstanding” and “a source of inspiration to others”. The laureates are often creative individuals who are able to offer new perspectives, make unexpected breakthroughs, and develop new approaches that others can follow.

The world is in dire need of people who excel at science, like today’s laureates, to solve a wide range of political, social, ecological, and human questions. And we are fortunate that the appeal the world makes to science, and those engaged in science, is not being ignored.

However, I do not intend focusing primarily on the valuable results of all that scientific effort – on the results achieved and the way they are applied. Rather, I would like to consider the scientific process as such.

To celebrate its two-hundredth anniversary, the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences has selected as its theme “The Magic of Science”. This spotlights something that people often feel but that is seldom actually stated.

The magic of science. What is that exactly?
First of all, it’s an intriguing paradox. After all, isn’t the whole point of science to strip the magic away from natural phenomena, so as to literally discover what is unknown? Of course it is. And it is precisely that ambition to explain reality – or at least parts of it – that many people feel to be rather magical.

Scientists are people who know how to stop and consider the simplest of questions. Why is something the way it is? Why does something work the way it does? What will happen if we do this…or this…or this? It’s the ability to feel amazement – the way children sometimes gaze in surprise at a speck of dust blown by the wind. It’s that kind of magic.

And there are also magical elements in the challenge that scientific research involves – the sense of adventure that characterises every scientific quest, and the hard-to-grasp and sometimes fortuitous way in which new insights are generated.

There’s also the magic of the individual versus the group. Nobody is as good as scientists at excelling and enjoying in isolation. But at the same time, nobody finds it more important than scientists to share results with colleagues and kindred spirits. Professor Frits van Oostrom, the former President of the Academy, put it like this: “It’s doing conjuring tricks as part of a team: for me that’s the magic of science”.

But don’t get me wrong: I fully realise that science is not always idyllic. I know that scientific research is sometimes an urgent necessity, certainly when there’s an impatient world out there waiting for the results and their applications.

I also realise that free scientific endeavour is a vital condition for being able to experience that magic to the full. And in the same way, free artistic endeavour is a condition for exploring new artistic directions.

Nevertheless, I share the Academy’s aim of emphasising the magic of science. For many people, that magic may be the very reason why they become scientists, or at least take an interest.

It is precisely that “touch of magic” that can make science interesting and exciting – including for young people, who now perhaps tend to dismiss it as being dry or boring. Focusing on the element of magic can enrich science and give it an enormous boost for the future.

Science makes the imperceptible perceptible, the incomprehensible comprehensible, the indescribable describable, and the inexplicable explicable.
It strips away the magical dimension from reality, but in doing so it creates a magic of its own.

It is that fascinating whole – that mixture of intuitive creativity and empirical meticulousness, of simple wonderment and keen intelligence, of a magical process and an outstanding product – that is being honoured here today in the persons of the Heineken laureates.

This is the fourth time that I have had the privilege of presenting the Heineken Prizes to an elite group of top scientists and to a top Dutch artist.

The Prizes are primarily intended to reward outstanding work, but I hope they will also be a source of inspiration for all those who are seeking their way in or towards science, and who still believe in a very special kind of magic: the magic of science.

Thank you.